مقدمه :

حرکت اندامهای مختلف بدن انسان و سایر جانوران ˛ بواسطه وجود مفصل بین استخوانهای مجاور میسر می شود. عامل ایجاد حرکت در این مفاصل ˛ نیروی انقباضی عضلات است. هر عضله از سه بخش عمده تشکیل شده است: شروع هر  عضله ˛ محل اتصال آنست که در اغلب عضلات ˛ محل اتصال شروع عضله˛ بر روی استخوان است. قسمت اصلی عضله ˛ توده عضلانی است که کار انقباضی عضله را انجام میدهد. این بخش عضله معمولا" قرمز و یا صورتی رنگ بوده بعلت انجام فعالیت انقباضی ˛ مصرف اکسیژن و سوخت بالایی دارد و سرشار از عروق خونی است. پایانه های اعصاب حرکتی به همین قسمت عضله وارد شده و دستورات انقباضی را از مفز به عضله ابلاغ مینمایند. قسمت سوم عضله ˛ تاندون یا پی عضله نام دارد و وظیفه آن انتقال نیروی تولید شده از عضله به استخوانی که قرار است حرکت داده شود را به عهده دارد. بافت تاندونها بسیار محکمتر از بافت انقباضی است و این عناصر مقاومت زیادی در برابر پاره شدن در اثر کشیدگی دارند. تاندونها˛  زرد رنگ بوده وعروق خونی بسیار کمتری به نسبت بافت انقباضی دارند. 

پارگی تاندونها در ساعد و مچ دست :

 معمولا" مکانیزم پاره شدن تاندونها در این ناحیه ˛ بریده شدن در اثر اجسام تیز است. اگر بریدگی در قسمت های فوقانی ساعدباشد ˛  بافت انقباضی عضلات ویا اعصاب حرکتی عضله در معرض آسیب قرار دارند. آسیب های برنده نیمه تحتانی ساعد و مناطق پایینتر˛ منجر به بریده شدن تاندونها  میشود. آسیب تاندونهای ساعد در بسیاری موارد با آسیب اعصاب حسی یا حرکتی قسمتهای پایینتر همراهست ولی چون اعصاب حرکتی هر عضله در بخش فوقانی بافت انقباضی عضله وارد آن می شوند که خیلی بالاتر از تاندون آن عضله است˛  پارگی تاندون یک عضله به همراه عصب حرکتی  همان عضله ˛ بعید است.

علایم پارگی تاندونها در ساعد و مچ دست :

در صورت پارگی کامل یک تاندون حرکت دهنده مچ یا انگشت˛ عملکرد حرکتی مربوط به آن تاندون˛  از بین میرود که با معاینه دقیق پزشک متخصص˛  کاملا" قابل تشخیص است . در اغلب موارد˛  حتی با نگاه کردن به ظاهر دست آسیب دیده میتوان به نوع آسیب پی برد. در صورت پارگی کامل یک تاندون خم کننده انگشت˛  آن انگشت کمی عقب تر از سایر انگشتان می ایستد وبر عکس با پاره شدن تاندون راست کننده ˛  آن انگشت ˛ کمی خم تر از سایر انگشتان قرار میگیرد. به حالت طبیعی قرار گرفتن انگشتان دست در هنگام استراحت و شلی  دست ˛  آبشار انگشتان گفته میشود بطوریکه انگشت پنجم از همه انگشتان  ˛  خم تر و سایر انگشتان ˛  به ترتیب ˛  بازتر  قرار می گیرند.

باید توجه داشت که در صورتیکه تاندونی بصورت ناکامل دچار پارگی شود ˛  معاینه بالینی ممکن است کاملا"طبیعی باشد و این در حالی است  که اگر پارگی تاندونی ˛ بیش از ۵۰ درصد  قطر تاندون را درگیر نماید˛  لازمست ترمیم جراحی انجام شود. در غیر این صورت˛ تاندون مزبور پس از مدتی دچار پارگی کامل شده و نتیجه عمل جراحی در این حالت˛  بسیار ضعیفتر از ترمیم اولیه است.

بنابراین :

در هر پارگی عمقی ساعد و مچ توسط اجسام تیز ˛ حتی اگرمعاینه˛  کاملا"  طبیعی بنظر برسد˛ لازمست که در اتاق عمل مورد بررسی موشکافانه قرار گیرد تا در صورت آسیب ناکامل تاندونی˛  ترمیم مقتضی انجام گیرد .

درمان پارگی تاندونی ساعد  و مچ:

درمان پارگی تاندونی˛ عمل جراحی است. میزان تاخیر در عمل جراحی اگر به بیش از چند روز برسد˛ نتیجه ترمیم را تحت تاثیر قرار میدهد لیکن با توجه به اینکه دقت و ظرافت ترمیم اولیه ˛  در نتیجه حاصله بسیار موثر است˛ توصیه اکید بر آنست که در حالت حاد ˛ خونریزی زخم با پانسمان کنترل گردد و سپس بیمار جهت انجام ترمیم تاندونی و بخصوص ترمیم اعصاب آسیب دیده به جراح فوق تخصص دست مراجعه نماید. تاخیرترمیم ˛  در حد ۳-۴ روز˛  بسیار بهتر از انجام ترمیم های بعضا" غیرقابل قبول است زیرا در صورت ترمیم نامطلوب˛ هیچ عمل جراحی بازسازی ثانویه نمیتواند به اندازه ترمیم اولیه صحیح˛ نتیجه بخش باشد.

پروتوکل درمانی پس از ترمیم آسیب تاندونی ساعد و مچ:

قبل از هر چیز ˛ اشاره به دو نکته الزامی است:

اولا" پروتوکل درمانی پس از عمل ترمیم تاندون از هر جراح تا جراح دیگر و از هر بیمار به بیمار دیگر متفاوت است.

ثانیا" در کل اعمال جراحی بدن انسان˛ هیچ عملی به اندازه ترمیم تاندونها از لحاظ نتیجه به انجام دستورات پس از عمل ˛ وابسته نیست . نقش بیمار و همکاری وی در انجام فیزیوتراپی های پس از عمل جراحی˛ به همان اندازه انجام یک عمل تکنیکی اهمیت دارد و مهمترین مکمل جراحی است.

مهمترین عارضه پارگی تاندونها :

مهمترین عارضه پارگی تاندونها در درجه اول˛  ایجاد چسبندگی و در درجه دوم ˛ شکست ترمیم و پارگی آنست. در صورت عدم تحرک لازم پس از عمل˛ چسبندگی تاندون به پوست˛ استخوان و یا تاندونهای مجاور رخ میدهد و بر عکس˛ در صورت تحرک و فشار زودهنگام یا بیش از حد˛ ترمیم ممکن است دچار پارگی گردد. پروتوکل پیشنهادی اینجانب جهت بیماران خود˛ از قرار زیر است:

در بیمارانی که تاندونهای خم کننده انگشتان مورد ترمیم قرار گرفته اند˛مچ دست بیمار در وضعیت ۴۰ درجه خمیده آتل گرفته میشود. بیمار تشویق میشود و آموزش میبیند تا در حد تحمل درد˛ انگشتان را خم و باز نماید ولی تا سه هفته بشرط آلوده نبودن زخم˛  آتل  و حتی پانسمان را باز نمی نماید. بیمار با اینکه اجازه خم وباز نمودن انگشتان را دارد ˛تا ۶ هفته پس از انجام عمل جراحی˛   به هیچ وجه اجازه استفاده از انگشتان را در گرفتن هیچ جسمی ˛ هر چند سبک را ندارد. پس از سه هفته˛ آتل باز شده به بیمار اجازه انجام حرکات  فعال انگشتان (فقط با نیروی خود همان انگشت و نه با زور دست دیگری) و مچ دست داده میشود. وبخیه ها کشیده میشوند. حمام کردن ناحیه زخم بلامانع است. ماساژ پوست بر روی برشها آموزش داده میشود که بهتر است پس از چرب نمودن پوست با روغن زیتون وگرم نمودن ساعد در محل آسیب با حوصله و به دفعات متعدد در طول روز انجام شود. شدت ماساژ دورانی˛ بایستی به حدی باشد که منجر به حرکت ملایم پوست بر روی بافتهای زیرین شود تا از ایجاد چسبندگی پوستی به ناحیه ترمیم˛ جلوگیری نماید.

پس از گذشت ۶ هفته از عمل جراحی ˛ فیزیوتراپی بیماردر مرکز فیزیوتراپی- کاردرمانی˛ شروع شده و تحت نظر درمانگر با تجربه ادامه میابد.

در بیمارانی که  تحت ترمیم تاندونهای باز کننده انگشتان در ساعد قرار گرفته اند˛  معمولا" تا ۴ هفته آتل گرفته میشود. بیمار اجازه هیچ حرکتی در انگشتان را ندارد و باید دست خود را بالاتر از سطح بدن قرار دهد. پس از گذشت ۴ هفته ˛ آتل در طول روز برداشته میشود و بیمار انگشتان را فقط با نیروی خود همان انگشت و نه با زور دست دیگری ˛ حرکت میدهد. گرفتن اجسام تا ۶ هفته مجاز نیست. لازمست که شبها هنگام خواب˛ بیمار آتل خود را تا ۲ هفته دیگر ببندد. ماساژ پوست در فاصله ۴ تا ۶ هفتگی تاکید میگردد. کاردرمانی و فیزیوتراپی تخصصی پس از ۶ هفته آغاز میگردد.

معمولا" قدرت تاندونهای ترمیم شده پس از ۳ ماه به حد طبیعی میرسد ولی  بسته به پاسخ بدن بیمار و همچنین میزان همکاری وی در اجراء پروتوکل حرکتی پس از عمل ˛  ممکن است جلسات فیزیوتراپی بیمار چندین ماه بطول بیانجامد.